Кәсіпкерлер ақшасын текке шығындайтын салалар

Кәсіпкер бизнесін дамытып, жарнама қосады, қызметкерлерді жалдайды, бөлменің жалдау ақысын төлейді, бірақ ақша сонда да жетпейді. Мәселе тапқан табыста емес, көзге көрінбейтін шығындарда болуы мүмкін. Бизнес ақшаны неліктен жоғалтатынын осы мақалада қарастырайық. Бұны оқып, қателіктерді өзіңіз қайталамай жүргеніңізге көз жеткізіңіз.

Аналитикасыз жарнама

Жиі кездесетін әрі байқалмай жұмсалып кететін шығын — бұл талдаусыз жасалған жарнама. Кәсіпкер таргет немесе контекстік жарнамасын қосқанымен, клиенттер қайдан келіп жатқанын, қай арналар табыс әкелетінін, қайсысы жай ғана ақшаны жеп жатқанын қадағаламайды. Қосылған жарнама нәтиже беруі үшін бір клиенттің келуі қанша тұратынын, қанша табыс әкелетінін және бұл шығындар қаншалықты орынды есептеу керек.

Не істесе болады — аналитиканы қосу, бір өтінімнің бағасын, конверсияны және инвестиция қайтарымын (ROI) бақылау, гипотезаларды тексеріп, A/B тесттер жүргізу, жарнама түрлерін сынау, нәтиже әкелмейтін жарнаманы тоқтату. Сондай-ақ үнемдеу мүмкіндіктерін пайдалануға болады: Alatau City Bank Business клиенттеріне Visa мен MasterCard-тан арнайы ұсыныстар бар — банк қолданбасында жеңілдіктер қарастырылған, соның ішінде Instagram мен Facebook жарнамасы да бар. Бұл — таргет арқылы бизнесті дамытудың жақсы тәсілі.

Артық персоналға кеткен шығындар

Көп жағдайда бизнес белгілі бір кезеңде қажет емес қызметкерлерге ақша жұмсайды. HR, маркетолог, бухгалтер — олардың болуы тек тұрақты жұмыс көлемі болғанда ғана орынды. Басқа жағдайда, қызметкерлер бір-бірінің жұмысын қайталайды, оның үстіне еңбекақы қоры өсіп, бизнеске салмақ түсіреді. Оның орнына, бастапқы кезеңде фрилансерлермен немесе мердігерлермен нақты нәтиже үшін жұмыс істеген тиімдірек. Мысалы, аптасына екі сағат жұмыс істейтін штаттағы бухгалтердің орнына тапсырмаларды аутсорсингке беріп, тек орындалған қызметтер үшін төлеген дұрыс.

Не істесе болады — әр қызметкердің жұмыс жүктемесін талдау, кейбір лауазымдардың жұмысын аутсорс немесе фрилансқа беру мүмкіндігін қарастыру, қызметкерлердің KPI көрсеткіштерін нақтылап, қайталанатын жұмыс орындарын қысқарту.

Қажетсіз кеңсені жалға алу

Жұмыс барысында пайда болатын тапсырмалардың көбін қашықтан орындауға болады. Дегенмен бизнес әлі де көлемі үлкен, жартылай бос кеңселердің ақысын төлеп жүр, ал жалдау және коммуналдық шығындар қымбатқа түседі. Егер команда күнде кеңседе болуды қажет етпесе, тұрақты жалдаудың орнына икемді шешімдерді қарастырған жөн.

Мысалы, бизнес кеңсеге айына 500 мың теңге төлейді. Кеңседе 5 қызметкер жұмыс істейді — әр жұмыс орны 100 мың теңгеге түседі. Бұл шығынды ақтау үшін бір қызметкер жалақысы мен басқа да шығындарынан басқа айына таза табыспен осы сомадан кем емес пайда әкелуі керек. Бірақ егер жұмыс орындары бос тұрса — мысалы, менеджерлердің көбі кеңсеге келмей немесе ауысып жұмыс істесе, ақша босқа кетіп жатыр деген сөз.

Не істесе болады — жалға алынатын бөлмені азайтып, гибрид форматқа көшу, кеңсенің бір бөлігін субарендаға беру немесе коворкингтердің қызметтерін қарастыру. Кеңседегі бір жұмыс орнының қанша тұратынын және ол шынымен өзін-өзі ақтайтынын жарты жылда бір рет есептеп отырыңыз.

Жеткізушілер мен қызмет көрсетуге кететін артық төлемдер

Кәсіпкерлер жиі бір жеткізушімен немесе мердігермен жылдар бойы жұмыс істеп, шарттарды қайта қарастырмай, бағаларды салыстырмай қалыптасқан әдет бойынша артық төлейді. Ал нарық өзгеріп тұрады, жаңа тиімді ұсыныстар пайда болады, бірақ бұрыннан істеп келе жатқан серіктестер жеңілдіктер беру немесе жағдайды жақсартуға асықпайды. Осылайша кәсіпкер материалдар, жеткізу, жарнама, қызмет көрсету үшін білмей тұрып артық төлеп қояды. Инфляция жағдайында нақты бағаға жасалған ұзақ мерзімді келісімшарттар тиімді болуы мүмкін, бірақ белгіленген бағалар нарықтан төмен болған жағдайда ғана. Шын мәнінде, кәсіпкер бір қаптама үшін 7 000 теңге төлеп жүрсе, жаңа жеткізушілер дәл сол қаптаманы 5 500 теңгеге ұсынуы мүмкін. Жылына 1 000 қаптама қажет болса — бұл 1,5 млн теңге артық төлеу деген сөз.

Не істесе болады — кемінде жарты жылда бір рет келісімшарттарды қайта қарастырып, тендер өткізіп, жеткізушілермен саудаласып, бәсекелестердің бағаларымен салыстырып, қазір жұмыс істеп жатқан және жаңа мердігерлерден жеңілдіктер мен тиімді шарттар сұрау керек.

Ретке келтірілмеген процестер

Автоматтандырылмаған процестер уақытты, демек ақшаны да жеп қояды. Егер бизнес шоттарды қолмен жазып, прайс-листті Excel-де жаңартып, сағаттап автоматтандырылмаған істермен айналысса — бұл бизнес өсуін тежейді. Мұндай жағдайда қызметкерлер бірдей тапсырмалармен айналысып, құжаттар арасында шатасып, мерзімдерді ұмытып отырады. Нәтижесінде — жұмыс баяулап, клиенттер азая бастайды. Бірақ бұл процестерді автоматтандыруға болады.

Не істесе болады — CRM жүйесін енгізу, құжат айналымы мен есепті автоматтандыру, хат пен құжаттардың дайын үлгілерін, чек-листтер мен боттарды пайдалану, сонымен қатар жұмыс барысын үнемі талдап отыру: нені тезірек, оңайырақ және арзан бағаға жасауға болады. Сондай-ақ Alatau City Bank Business бизнес карталарының иелеріне CRM жүйелері мен IT-шешімдерге, кеңсе және жұмыс кеңістігіне, оқыту мен консалтинг, медиа мен контентке және т.б. ұсыныстарға 75% дейін жеңілдіктер бар.

Қажетсіз жазылымдар мен қызметтер

Ешкім пайдаланбайтын жазылымдар — бұл ақша босқа кететін шығынның айқын мысалы. Онлайн редакторлар, бұлтты сақтау жүйелері, CRM, ақылы есеп берулер, автоматты түрде ұзартылатын сынақ нұсқалары — осылардың бәрі ай сайын ақшаны зая жұмсауы мүмкін. Бұған қоса корпоративтік такси қолдану, кеңседе тұратын тегін кофе және қызметкерлерге түскі ас ұйымдастыру, серіктестерге сыйлықтар беру, кәдесыйлар алу, түрлі медиаларға жазылу және кеңсе тауарларын сатып алу — былай қарасаң ұсақ-түйек болып көріну мүмкін. Бірақ бұған кететін шығындардың бәрін бірге қоссақ — әсіресе шағын бизнеске қомақты сома болып шығады.

Не істесе болады — ай сайын жазылымдарды тексеріп, қажет еместерін өшіріп, шығындарды санаттар бойынша тексеру, ұсақ шығындарға лимит немесе нақты бюджет бөлу және банктің мүмкіндіктерін пайдалану. Мысалы, Alatau City Bank Business ұсынатын «Карталар бойынша жазылымдарды басқару» қызметі белсенді жазылымдарды көрсетіп, олардан тікелей мобильді қолданбада бас тартуға мүмкіндік береді. Бұл шығындарды бақылаудың және пайдаланбайтын қызмет көрсетуге ақша төлемеудің жолы. Сондай-ақ, карта бойынша шектеулер қойып, мысалы, бензинге 100 мың теңгеден артық жұмсамау сияқты қызметкердің шығындарын шектеуге болады. Бизнеске тиетін пайда мен үнемдеу туралы толығырақ келесі мақалалардан оқи аласыз:

Қаржылық есептің болмауы

Егер бизнес кіріс пен шығысты есептемесе, өзіндік құнын және маржиналдылығын түсінбесе — босқа жұмыс істеп жүр деген сөз. Тапқан табыс түсіп жатқан сияқты болып көрінеді, бірақ тез жоқ болып кетеді. Кәсіпкер қанша ақша табатынын, қайда жоғалтатынын, қандай тауарлар немесе қызметтер пайда, қайсысы шығын әкелетінін білмейді. Қаржыны түсінбей, маңызды шешімдер қабылдау мүмкін емес: жарнаманы іске қосу керек пе, тағы бір қызметкер қажет пе, жаңа кеңсеге көшуге немесе жаңа тауар сатып алуға мүмкіндік бар ма деген сұрақтарға жауап табылмайды.

Не істесе болады — негізгі қаржылық есеп жүргізуді бастау: барлық кіріс пен шығынды тіркеу, өнімнің өзіндік құнын білу, табыс пен пайда бойынша жоспар құру. Бастапқы кезеңде қарапайым есеп қызметтерін пайдалануға болады, кейінірек жұмысты бухгалтерге беріп немесе автоматтандырылған жүйені қосуға болады.

Бизнестің ақшасы жиі бір жерде емес, көптеген ұсақ әрі тұрақты қателіктерге жұмсалып кетеді. Сондықтан ең алдымен шығындарды талдаудан бастау керек — шығындардың қайсысы шынымен ақталатынын, ал қайсысы бизнесті төмен тартып жатқанын анықтау маңызды. Әр қаржы бөлімін аздап болса да оңтайландырудың өзі айтарлықтай нәтиже беріп, әрі қарай өсу үшін мүмкіндік береді.